قلعه شاهدژ

قلعه شاهدژ نهبندان، یکی از آثار منحصر‌به‌فرد تاریخی شرق ایران، دژی مستحکم است که بر فراز کوهی منفرد در نزدیکی شهرستان نهبندان قرار دارد. این قلعه با چشم‌اندازی تسخیرکننده از دشت‌های اطراف و موقعیتی استراتژیک در مسیرهای بازرگانی و کاروانی، همچون نگینی سنگی در دل کویر می‌درخشد. اگر به تاریخ، معماری دفاعی و تمدن‌های کهن علاقمندید، بازدید از قلعه شاهدژ تجربۀ فراموش‌نشدنی خواهد بود.

پایه‌های قلعه شاهدژ به دوران **ساسانیان** بازمی‌گردد و در قرون پنجم و ششم هجری قمری، در دوره اسماعیلیان بازسازی و توسعه یافته است. این ترکیب تاریخی، نشان‌دهنده استمرار اهمیت منطقه نهبندان در زمان‌های مختلف تاریخی است. قلعه شاهدژ دارای اجزایی مانند برج‌ها، حصار، اتاق سربازان، انبار آذوقه، آب‌انبارها و فضاهای داخلی متنوع است که هم وجه نظامی دارد و هم جنبه مسکونی و خدماتی.

معماری قلعه شاهدژ ترکیبی است از مصالح محلی مانند سنگ و آجر، گاهی بدون ملات که سنگ‌ها به صورت لایه‌لایه روی هم قرار گرفته‌اند. موقعیت طبیعی بنا که بر دامنه کوه شاهدژ واقع شده، موجب اشراف قلعه به دشت‌های وسیع اطراف و تسلط دید برای دیده‌بانی شده است. اخیراً مرمت‌هایی بر روی دیوارهای آسیب‌دیده، پشت‌بندها، برج‌ها و بخش‌هایی از ارگ انجام شده است تا دوام این اثر ارزشمند حفظ شود. همچنین ثبت ملی قلعه به شناساندن و حفاظت آن کمک کرده است.