منطقه شاه نشین دیلمان

منطقه شاه نشین دیلمان، واقع در استان گیلان، یکی از مناطق تاریخی و بااهمیت ایران است. در ادامه به طور خلاصه به ویژگی‌های کلیدی آن اشاره می‌شود:
موقعیت جغرافیایی
موقعیت:این منطقه در ناحیه‌ای کوهستانی و مرتفع در شرق سفیدرود، در شهرستان سیاهکل امروزی قرار دارد.
طبیعت:دارای آب و هوای معتدل کوهستانی، جنگل‌های انبوه، مراتع سرسبز و چشم‌اندازهای بسیار زیبا.

اهمیت تاریخی
پیشینه کهن:دیلمان از دیرباز (دوره پیش از اسلام) محل سکونت تیره‌های جنگجو و مستقل بود و به‌دلیل موقعیت کوهستانی، کمتر در معرض تهاجم قرار می‌گرفت.
خاستگاه سلسله‌ها:این منطقه زادگاه چند سلسله قدرتمند در تاریخ ایران پس از اسلام است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
آل بویه (دیلمیان):در سده‌های چهارم و پنجم هجری بر بخش‌های وسیعی از ایران و عراق حکومت کردند و حتی خلافت عباسی در بغداد را تحت نفوذ خود گرفتند.
آل زیار:که هم‌دوره با آل بویه بودند.
مقاومت در برابر اسلام: دیلمیان سال‌ها در برابر فتوحات اعراب مقاومت کردند و اسلام را دیرتر از بسیاری از نقاط ایران پذیرفتند.
ویژگی‌های فرهنگی
مردم:مردم منطقه عمدتاً از قوم گیلک هستند که به گویش دیلمی (شاخه‌ای از زبان گیلکی) صحبت می‌کنند.
میراث فرهنگی:این منطقه مملو از آثار تاریخی ارزشمند است، از جمله:
آتشکده‌ها و معابد قبل از اسلام.
امامزاده‌ها و آرامگاه‌های اسلامی(مانند امامزاده سید ابراهیم در دیهیم).
قلعه‌های باستانی مشهور،مانند قلعهٔ بندبن سیاهکل و قلعهٔ گرماور.
گورستان‌های تاریخی با سنگ‌قبرهای منحصر به فرد.
گردشگری
امروزه منطقه دیلمان به‌دلیل:
طبیعت بکر‌(ییلاق‌های دیدنی مانند اسپنددارو و دربند)
هوای خنک و مطبوع در فصل تابستان
آثار تاریخی غنی
به یکی از مقاصد مهم گردشگری در شمال ایران تبدیل شده است.
جمع‌بندی
منطقه شاهنشین دیلمان را می‌توان خاستگاه حکومت‌سازان دیلمی، منطقه‌ای با تاریخ پرافتخار، طبیعتی کوهستانی و بکر، و گنجینه‌ای از میراث فرهنگی ایران دانست.